Zioła i przyprawy w kuchni diabetyka

Jedną z takich przypraw jest kurkuma, czyli sproszkowane kłącze ostryżu długiego (Curcuma longa L.). Najważniejszym składnikiem tej przyprawy jest kurkumina, związek o budowie polifenolu, o charakterystycznym smaku i żółtej barwie. Kurkuma wchodzi również w skład popularnej mieszanki przyprawowej curry. Liczne badania, zarówno na zwierzętach, jak i z udziałem ludzi, wskazują na silne właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe kurkuminy^2,3,4. Wykazano, że polifenol ten wpływa korzystnie na hiperglikemię, insulinooporność
i regenerację komórek wydzielniczych wysp trzustkowych. Kurkumina hamuje również glikację białek i działa zapobiegawczo przeciw powikłaniom cukrzycy, takim jak nefropatia, czy neuropatia³.

Cynamon to kora różnych gatunków cynamonowców. Ma on właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Dodatkowo korzystnie wpływa na trawienie i wchłanianie składników odżywczych^5,6. Badania wykazały wpływ cynamonu na poprawę metabolizmu komórkowego glukozy oraz wzrost wychwytu glukozy przez komórki, co wpływa na zmniejszenie insulinooporności. Stwierdzono również hamowanie przez cynamon działania enzymów rozkładających węglowodany, co spowalnia ich trawienie i wchłanianie. Cynamon wykazuje również wpływ na poprawę profilu lipidowego i zmniejszenie masy ciała⁵. Normalizacja glikemii, działanie obniżające poziom cholesterolu oraz właściwości przeciwutleniające cynamonu mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju przewlekłych naczyniowych powikłań cukrzycy, a także stanowić uzupełnienie leczenia pacjentów z otyłością, hiperlipidemią i chorobami układu krążenia.

Działanie hipoglikemizujące zaobserwowano również w przypadku kłącza imbiru. Wymienia się tu przede wszystkim zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę i zmniejszenie wchłaniania glukozy z jelit. Wyniki badań wskazują również na działanie obniżające poziom cholesterolu i trójglicerydów oraz zmniejszające agregację płytek krwi⁷. Działa on również przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwbólowo, przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, przeciwgorączkowo, przeciwnowotworowo^7,8. Imbir wykazuje również korzystny wpływ stymulujący procesy trawienne
i ochronny dla przewodu pokarmowego⁸.

Warto również w kuchni stosować aromatyczne nasiona czarnuszki (Nigella sativa). Nadają się do posypywania chleba, aromatyzowania wina oraz do przetworów warzywnych. Zmielone można stosować jako zamiennik pieprzu, polecany zwłaszcza osobom z problemami gastrycznymi, gdyż nie podrażniają błony śluzowej żołądka⁹. Nasiona czarnuszki wykazują działanie hipoglikemiczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, stymulują układ odpornościowy, poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego^7,8. Wykazano, że właściwości przeciwutleniające składników czarnuszki przyczyniają się do zmniejszania poziomu stresu oksydacyjnego, co przekłada się na działanie ochronne i naprawcze wobec komórek β trzustki, prowadząc w efekcie do zmniejszenia poziomu glukozy we krwi⁹. Nasiona czarnuszki wykazują również wpływ na obniżanie stężenia kwasu moczowego we krwi, co wskazuje na korzyści z ich stosowania w leczeniu dny moczanowej¹⁰.

Zioła i przyprawy zawierają bogactwo składników o różnorodnych właściwościach prozdrowotnych. Wprowadzenie ich do diety wzbogaca smak i zapach potraw, a także może pozytywnie wpłynąć na zdrowie człowieka poprzez ich działanie zapobiegające lub oraz wspomagające leczenie wielu schorzeń. Opisane wyżej przyprawy nie tylko chronią przed rozwojem powikłań cukrzycy. Ze względu na działanie rozgrzewające oraz przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe kurkuma, imbir, cynamon sprawdzą się doskonale jako środki wspomagające w jesienno-zimowym okresie infekcji, podobnie jak wspomagająca odporność czarnuszka.

Bibliografia:

1. Orkusz A., Bogacz-Radomska L., Znaczenie przypraw w żywieniu człowieka, Nauki Inżynierskie i Technologie. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2017, 4 (27): 55-65,
2. Wierońska J.M., Kurkuma – roślinne panaceum, Wszechświat 2017; 118 (4 ̶ 6): 117 – 125
3. Galiniak S. i wsp., Przeciwglikacyjne właściwości kurkuminy, Postępy Hig. Med. Dośw. 2019; 73: 182-188
4. Kępińska-Pacelik J., Biel W., Ostryż barwierski (Curcuma longa L.) – źródło kurkuminy, wykorzystanie w przemyśle spożywczym i medycynie, Przemysł Spożywczy 2021; 75:25 – 28
5. Kaławaj K., Lemiesze k M.K., Prozdrowotne właściwości cynamonu, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2015; 21 (3), 328–331
6. Czapska-Pietrzak I., i wsp., Ocena aktywności biologicznej cynamonu w badaniach in vivo, Fitoter. 2020; 21(1): 28-34
7. Kulczyński B, Gramza-Michałowska A., Znaczenie żywieniowe imbiru, Bromat. Chem. Toksykol 2016; 49 (1), 57 – 63
8. Ulanowska M., Olas B.,Fitozwiązki – ważne składniki suplementów diety oraz ich wpływ na zdrowie człowieka, Kosmos 2021, 70 (1): 103–114
9. Adamska A., , Ochocka R.J., Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych, Post. Fitoter. 2016; 17(2): 97-105
10. Jurczak R., Reguła J., Właściwości prozdrowotne czarnuszki siewnej i jej znaczenie w leczeniu dny moczanowej. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018, 9 (3): 95–102