Rekomendacje leczenia cukrzycy w podstawowej opiece zdrowotnej – najnowsze wytyczne konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz diabetologii.

Spis treści

1. Objawy wskazujące na konieczność oznaczenia poziomu glukozy w osoczu krwi żylnej.
2. Badania przesiewowe.
3. Leczenie cukrzycy typu 2 w POZ.
4. Opieka koordynowana.

Objawy wskazujące na konieczność oznaczenia poziomu glukozy w osoczu krwi żylnej.

U każdego pacjenta z objawami hiperglikemii (pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie, spadek masy ciała niewytłumaczony celowym odchudzaniem, zaburzenia widzenia, senność) należy oznaczyć stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej. Objawy występują, gdy stężenie glukozy we krwi przekracza 250-300 mg% (13,8-16,6 mmol/l).

Badania przesiewowe.

Ze względu na bardzo częsty początkowo bezobjawowy przebieg cukrzycy typu 2 konieczne jest wykonywanie badań przesiewowych. Każdy pacjent po ukończeniu 35 roku życia (bez rozpoznanej cukrzycy i choroby układu krążenia na podłożu miażdżycy) powinien być zachęcony przez lekarza do skorzystania z programu profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK) w swojej przychodni POZ. Wykonanie badań w ramach tego programu przysługuje raz na 5 lat, do ukończenia 65 roku życia. Dodatkowo zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, u osób powyżej 45 r.ż. należy wykonywać oznaczenia stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej co 3 lata, a w grupach ryzyka raz na rok.

Leczenie cukrzycy typu 2 w POZ.

Zgodnie z opublikowanymi wytycznymi, cukrzyca typu 2 powinna być diagnozowana
i leczona w POZ. Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest wykonanie badania stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej lub oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej.

Wskazania do skierowania do Poradni Diabetologicznej stanowią: cukrzyca typu 1 oraz inne specyficzne typy cukrzycy;  trudności w ustaleniu typu cukrzycy; cukrzyca u kobiet w ciąży i planujących ciążę, każdy typ cukrzycy u dzieci i młodzieży.

Nie ma natomiast uzasadnienia kierowanie pacjenta ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 do Poradni Diabetologicznej. Po rozpoznaniu należy rozpocząć leczenie pacjenta zgodnie
z aktualnymi wytycznymi. W ciągu kilku tygodni od podjęcia leczenia powinna nastąpić pierwsza wizyta kontrolna. Na każdej wizycie lekarskiej powinna być prowadzona również edukacja dietetyczna i terapeutyczna. O ile jest to możliwe, edukacja powinna być prowadzona również w postaci odrębnych wizyt edukacyjnych, prowadzonych przede wszystkim przez przeszkolone pielęgniarki POZ, oraz porad dietetycznych.

Jeśli przebieg choroby jest unormowany, w pierwszym roku od rozpoznania, wskazana jest kontrola w POZ co 3 – 4 miesiące z oceną glikemii (w tym z oceną samokontroli prowadzonej przez chorego) oraz stanu klinicznego chorego. Następnie, jeśli parametry kontroli cukrzycy zostały osiągnięte, a stan chorego jest stabilny, wizyty kontrolne powinny odbywać się minimum raz w roku.

Opieka koordynowana.

W ramach opieki koordynowanej lekarz POZ ma możliwość zlecania bardziej specjalistycznych badań i świadczeń, do tej pory nierefundowanych! Są to, między innymi, porada edukacyjna czy porada dietetyczna, które są bardzo potrzebne pacjentom z cukrzycą. W ramach opieki koordynowanej POZ pacjent może być skierowany do konsultacji diabetologicznej w sytuacji braku osiągnięcia celów terapeutycznych (konsultacja przede wszystkim w celu intensyfikacji leczenia insuliną), wystąpienie powikłań farmakoterapii lub powikłań cukrzycy oraz chorób współistniejących, utrudniających leczenie. Po konsultacji następuje ustalenie, czy pacjent ma być dalej leczony przez lekarza POZ, czy powinien być objęty stałą opieką diabetologa.

W przypadku objęcia pacjenta z cukrzycą opieką koordynowaną, należy raz w roku przeprowadzić wizytę kompleksową oraz ustalić roczny Indywidualny Planu Opieki Medycznej. W realizacji planu pacjenta wspiera koordynator opieki.

Wizyty kontrolne pacjenta powinny odbywać się z częstotliwością zależną od jego stanu klinicznego, występowania schorzeń współistniejących, jak też osiągniętego poziomu kontroli cukrzycy.

Opracowano na podstawie:

Mastalerz-Migas A., Strojek K., Wytyczne konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz diabetologii dotyczące opieki nad pacjentem z cukrzycą w podstawowej opiece zdrowotnej, z uwzględnieniem opieki koordynowanej, z dnia 14 listopada 2022 r.; https://www.nfz.gov.pl/gfx/nfz/userfiles/_public/aktualnosci/aktualnosci_centrali/komunikaty_dsoz/2022/cukrzyca_-_wytyczne_konsultantow_krajowych.pdf