Spis treści:
- Epidemiologia nadciśnienia tętniczego
- Co to za choroba?
- Metody pomiaru ciśnienia tętniczego krwi
- Domowe pomiary ciśnienia
Epidemiologia nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą układu sercowo-naczyniowego. Według WHO (World Health Organization – Światowa Organizacja Zdrowia) na całym świecie dotyczy ono 1,28 miliarda osób w wieku 30-79 lat (34% mężczyzn i 32% kobiet)[2]. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia z 2020 roku, w Polsce liczba osób z nadciśnieniem tętniczym wynosi 10 milionów. Częstość występowania choroby narasta z wiekiem[3].
Co to za choroba?
Nadciśnienie tętnicze polega na nieprawidłowym wzroście ciśnienia krwi przepływającej przez tętnice4. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Europejskiego Towarzystwa Kardiologii i Europejskiego Towarzystwa Hipertensjologii prawidłowe ciśnienie krwi u dorosłego człowieka stwierdzone w powtarzanych pomiarach, w gabinecie lekarskim to wartość poniżej 140 mm Hg w przypadku ciśnienia skurczowego oraz poniżej 90 mm Hg ciśnienia rozkurczowego[2,4]. Stres, czy wysiłek fizyczny w naturalny sposób prowadzą do zwiększenia ciśnienia, jednak u osób chorujących na nadciśnienie stale utrzymuje się ono na wysokim poziomie4.
Choroba diagnozowana jest na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych zazwyczaj w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach, nie w oparciu o pojedynczy pomiar[5]. Jednak stwierdzenie w jednorazowym, przygodnym pomiarze podwyższonego ciśnienia krwi powinno skłonić pacjenta do wykonywania dalszych pomiarów oraz zgłoszenia się do lekarza, w celu przeprowadzenia właściwej oceny wysokości ciśnienia tętniczego[5].
W wytycznych Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (ESH- The European Society of Hypertension) z 2023 r. położono nacisk na ocenę ciśnienia tętniczego w warunkach codziennej aktywności pacjenta[6]. Zaznaczono wyraźnie, że nie można wiarygodnie zdiagnozować, leczyć i monitorować nadciśnienia tętniczego bez tzw. pomiarów poza gabinetowych, czyli całodobowej rejestracji ciśnienia tętniczego i/lub samodzielnych pomiarów domowych.
Problem stanowi fakt, że choroba zwykle przez wiele lat rozwija się skrycie, bezobjawowo i jeśli wartość ciśnienia tętniczego nie jest regularnie kontrolowana, zostaje wykryta kiedy występują już powikłania dotyczące różnych narządów[5]. Do skutków nieleczonego nadciśnienia należą niekorzystne zmiany w takich narządach, jak: serce (zawał, niewydolność serca, przerost mięśnia sercowego), mózg (udar mózgu), naczynia krwionośne (rozwój zmian miażdżycowych), nerki (pogorszenie wydolności nerek)[5].
Metody pomiaru ciśnienia tętniczego krwi
Klasyczny pomiar wykonywany jest za pomocą manometru rtęciowego lub sprężynowego, z zastosowaniem osłuchiwania tętnicy przy użyciu stetoskopu[8,9]. Metoda ta jest dokładna, jednak jej wynik zależy od umiejętności wykonania[9].
Pomiar ciśnienia tętniczego za pomocą sfigmomanometru elektronicznego (domowy pomiar ciśnienia krwi na ramieniu za pomocą ciśnieniomierza automatycznego) to najczęściej obecnie stosowana metoda w warunkach domowych. Jest prosty do wykonania, zwykle wymaga tylko prawidłowego założenia mankietu na ramię oraz naciśnięcia przycisku na urządzeniu – gotowy wynik pomiaru jest wyświetlany na ekranie[9].
Istnieją również aparaty mierzące ciśnienie na nadgarstku, jednak jedynie kilka modeli ma wystarczającą dokładność[9].
W niektórych sytuacjach lekarz może zlecić 24-godzinny ambulatoryjny pomiar ciśnienia tętniczego (ambulatory blood pressure monitoring – ABPM), zwany popularnie holterem ciśnieniowym. Technika badania jest podobna jak w przypadku automatycznych sfigmomanometrów z mankietem na ramieniu. Aparat przymocowany do paska przez 24 godziny dokonuje pomiarów wielokrotnie w ciągu doby (zwykle co 15 minut w dzień, co 30 minut w nocy)[10].
Domowe pomiary ciśnienia
Pacjent ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym powinien zaopatrzyć się w aparat do pomiaru ciśnienia i nauczyć (pod kierunkiem wyszkolonego personelu medycznego) samodzielnie mierzyć ciśnienie krwi. U niektórych osób występuje tzw. efekt białego fartucha, czyli wzrost ciśnienia tętniczego w trakcie pomiaru wykonywanego przez lekarza lub pielęgniarkę. Dlatego samodzielne i regularne pomiary ciśnienia tętniczego oraz prowadzenie dzienniczka pomiarów ciśnienia są bardzo ważne[5]. Kluczowa jest także dokładność i technika wykonania pomiaru ciśnienia. W celu wykonania prawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego należy przestrzegać następujących zaleceń[11]:
1. Używać ciśnieniomierzy automatycznych, elektronicznych, z mankietami naramiennymi, najlepiej posiadających walidację.
2. Pomiary wykonywać w cichym pomieszczeniu, w komfortowej temperaturze.
3. Powstrzymać się od palenia, spożywania posiłków i produktów z kofeiną i wysiłku fizycznego przez 30 minut przed pomiarem.
4. Podczas pomiaru siedzieć wygodnie, z podpartymi plecami i stopami opartymi swobodnie na podłodze, nogi nie powinny być skrzyżowane.
5. Ręka z odkrytym ramieniem powinna być swobodnie oparta na stole, mankiet w odpowiednio dobranym rozmiarze powinien być założony na odsłonięte ramię na wysokości serca.
6. Wykonać 2 pomiary z 1 minutowym odstępem, zanotować oba wyniki.
7. Nie rozmawiać podczas pomiarów i pomiędzy nimi.
Wiele obecnie stosowanych ciśnieniomierzy, jak np. ciśnieniomierz iXellence® BPM Home IT firmy Genexo, umożliwia oprócz samego pomiaru ciśnienia tętniczego jego szersze monitorowanie12. Dzięki wbudowanemu modułowi Bluetooth urządzenie współpracuje z bezpłatną aplikacją Zdrowiej (smartfon), co pozwala na transmisję oraz przechowywanie danych. Wyniki pomiarów rejestrowane są w aplikacji Zdrowiej automatycznie i prezentowane w formie e-dzienniczka, czytelnych wykresów, raportów i ważnych dla zdrowia statystyk. Wynik pomiaru może zostać opisany dodatkowym zdarzeniem, jak aktywność fizyczna, podanie leku czy samopoczucie. Dzięki aplikacji możliwe jest udostępnianie wybranego raportu z dowolnego okresu lekarzowi prowadzącemu. Pacjent może korzystać z wielu opcji przypomnień oraz z monitoringu codziennej aktywności fizycznej (krokomierz). Istotną zaletą ciśnieniomierza iXellence® BPM Home IT jest funkcja AVERAGE (uśredniania pomiarów) 3 pomiary w odstępie 20 sekund. Jest to sposób pomiaru zalecany przez Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego. Dodatkowo urządzenie pozwala na wykrycie nieregularnego bicia serca, dzięki funkcji IHB (irregular heart beat). Wsparcie i komfort użytkowania zapewnia 5 lat gwarancji w wygodnym systemie door to door.
Regularna kontrola ciśnienia tętniczego krwi, modyfikacja stylu życia i redukcja soli w diecie pomagają zmniejszyć ryzyko udaru mózgu, chorób sercowo-naczyniowych i chorób nerek.
Bibliografia:
1. https://whleague.org/about-us/world-hypertension-day
2. https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/328088,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-podsumowanie-wytycznych-european-society-of-hypertension-2023
3. https://www.termedia.pl/ekonferencje/Swietuj-z-nami-Dzien-Nadcisnienia-Tetniczego-,47035.html
4. https://www.nfz-krakow.pl/dla-mediow/informacje-prasowe/swiatowy-dzien-nadcisnienia-tetniczego-trzymaj-reke-na-pulsie-i-nie-przegap-problemow-z-cisnieniem-krwi,81.html
5. https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze
6. https://pulsmedycyny.pl/nadcisnienie-tetnicze-nowe-wytyczne-esh-wprowadzaja-22-nowosci-1196261
7. https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/328088,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-podsumowanie-wytycznych-european-society-of-hypertension-2023
8. Kabat M. Metody pomiaru ciśnienia krwi – uwagi praktyczne. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs. 2001; 4 (12): 65-70.
9. https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58708,pomiar-cisnienia-tetniczego-krok-po-kroku
10. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/58723,24-godzinny-automatyczny-pomiar-cisnienia-tetniczego-holter
11. Prejbisz A., Dobrowolski P., Kabat M., Januszewicz A.: Wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego w gabinecie lekarskim i poza nim. Podsumowanie wytycznych European Society of Hypertension 2021. Med. Prakt., 2021; 6: 10–16
12. https://ixellence.pl/cisnieniomierz-bpm-home-it/
Ciśnieniomierz iXellence® BPM Home IT – Pomiar ciśnienia krwi na ramieniu; producent oraz podmiot prowadzący reklamę: Genexo Sp. z o.o.; wyrób medyczny.
*Aplikacja Zdrowiej nie jest wyrobem medycznym.
DIA/04.2024/06
*To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.