Jak cukrzyca wpływa na stan jamy ustnej oraz zębów?

Spis treści:

1. Choroby przyzębia
2. Próchnica
3. Zaburzenia wydzielania i składu śliny
4. Zespół pieczenia jamy ustnej

Choroby przyzębia

Choroby dziąseł i przyzębia zalicza się jako szóste co do częstości powikłanie cukrzycy, zaraz za retinopatią, nefropatią, neuropatią, makroangiopatią i opóźnionym gojeniem się ran^1,3,4 . Szacuje się, że stanowią one ok. 34% zmian w jamie ustnej u pacjentów z cukrzycą⁴. Nieleczone, postępujące stany zapalne dziąseł w połączeniu z zaburzeniami odporności, czynnikami ryzyka, bakteriami i mediatorami zapalenia, mogą prowadzić do utraty kości, ruchomości zębów, tworzenia ropni i w konsekwencji do utraty zębów³ . Zmiany w jamie ustnej u diabetyków mogą być zarówno skutkiem jak i przyczyną niewłaściwego wyrównania metabolicznego cukrzycy. Jest to przedmiotem badań od wielu lat. Stwierdzono m.in., że przewlekła hiperglikemia wpływa na częstość występowania i nasilenie stanu zapalnego przyzębia. Równocześnie ostre zapalenia dziąseł i przyzębia mogą powodować trudności
w kontroli poziomu cukru we krwi u diabetyków ^2,3,4.

Próchnica

Wpływ cukrzycy na powstawanie i rozwój próchnicy nie został jednoznacznie potwierdzony. Jednak stwierdzono, że większa skłonność do próchnicy występuje
u diabetyków z niewyrównanym poziomem cukru. Wynika to z podwyższonego stężenia glukozy w ślinie, zwiększonego namnażania się bakterii, powstawania płytki nazębnej
i zmniejszonego wydzielania śliny^3,4.

Zaburzenia wydzielania i składu śliny

Zmniejszenie wydzielania śliny jest również skutkiem niewłaściwej kontroli cukrzycy³. Obniża się zarówno ilość śliny spoczynkowej, jak i pobudzonej podczas żucia. Zwiększa się natomiast jej gęstość i lepkość oraz wzrasta stężenie jonów wapnia w ślinie, co skutkuje nasilonym odkładaniem kamienia nazębnego². Konsekwencją zmniejszonego wydzielania śliny może być również zanikowe zapalenie błon śluzowych i języka. Suchość jamy ustnej oraz zmiany właściwości fizjologicznych śliny, takie jak zmiana pH czy wzrost stężenia glukozy sprzyjają zakażeniom grzybiczym jamy ustnej ^3,4

Zespół pieczenia jamy ustnej

Zespół pieczenia jamy ustnej (Burning Mouth Syndrome, BMS) objawia się przewlekłym,  trwającym nie krócej niż 4 – 6 miesięcy, piekącym, szczypiącym lub kłującym bólem w obrębie błony śluzowej jamy ustnej i/lub języka. Może mu również towarzyszyć uczucie suchości w jamie ustnej oraz zaburzenia smaku. Charakterystyczną cechą jest to, że ból ustępuje podczas jedzenia posiłków⁵. Podłożem tych zaburzeń są zmiany neuropatyczne, przebiegające z zaburzeniami innych zmysłów³. Często są one powiązane
z współwystępowaniem u diabetyków innych chorób.

Zmiany w jamie ustnej stanowią powikłanie cukrzycy, jak i przyczynę trudności
w metabolicznym wyrównaniu choroby. Mogą one być jednym z pierwszych jej objawów. Większość pacjentów nie jest świadoma powagi powikłań cukrzycy w jamie ustnej, jakie mogą powstać na skutek zaniedbań higienicznych. Z tego powodu zarówno diabetolodzy, jak
i stomatolodzy powinni stale zwracać uwagę pacjentów na konieczność okresowych badań oraz wzmożonej higieny jamy ustnej². Podstawą zapobiegania i leczenia powikłań cukrzycy
w obrębie jamy ustnej jest dążenie do maksymalnego wyrównania metabolicznego, jak również skuteczna edukacja i opieka stomatologiczna².

Bibliografia:
1. Melkowska M., Banach J., Patomechanizmy powstawania zmian w przyzębiu w przebiegu cukrzycy – przegląd piśmiennictwa, Dent. Med. Probl. 2009, 46(1): 104–109
2. Burzyńska B., Mierzwińska-Nastalska E., Stan jamy ustnej pacjentów chorych na cukrzycę, Dent. Med. Probl. 2011, 48(3): 412–416
3. Mosler B., Stan zdrowia jamy ustnej u chorych na cukrzycę typu 1 (rozprawa doktorska), SUM, Zabrze 2021, https://ppm.edu.pl/info/phd/SUM6a67b0cb1db944b4bf88b930bd9eb1fd
4. Lewusz K. i wsp., Pacjent z cukrzycą w gabinecie stomatologicznym, Magazyn Stomatologiczny, 2016, 3: 74 – 78
5. https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a51/Zespol-pieczenia-jamy-ustnej.html/m833