Spis treści
- Co powoduje cukrzycę?
- Czy genetyka ma wpływ na cukrzycę?
- Dieta w zapobieganiu cukrzycy
- Regularna aktywność fizyczna
Co powoduje cukrzycę?
Słysząc o rosnącej liczbie zachorowań, często niemal odruchowo zastanawiamy się, czy istnieją skuteczne sposoby na to, aby problem nie dotyczył nas, ani naszych najbliższych. Nie inaczej jest w przypadku profilaktyki cukrzycy. Oczywiście nikt z nas nie chce na nią zachorować – czy jednak możemy jej świadomie uniknąć?
W pierwszej kolejności na pewno warto zdać sobie sprawę z tego, jakie czynniki wywołują tę chorobę. Wiele zależy od typu cukrzycy, ponieważ każdy z nich cechują inne przyczyny, a także okoliczności, w jakich się objawia.
W przypadku cukrzycy ciążowej będą to przemiany hormonalne w okresie od poczęcia do porodu dziecka (przeczytaj również nasz artykuł poradnikowy dedykowany przyszłym mamom: Jak uniknąć cukrzycy ciążowej?). Cukrzyca typu 1, typu LADA oraz typu MODY powiązane są najmocniej z czynnikami genetycznymi oraz środowiskowymi, m.in. silnym lub przewlekłym stresem. Na cukrzycę typu 2 mamy relatywnie największy wpływ, ponieważ najczęściej występuje ona w następstwie niezdrowego trybu życia, m.in. wieloletniego praktykowania nieodpowiednich nawyków żywieniowych.
Wszystkie typy cukrzycy łączy jednak jedno – choroba bowiem najczęściej występuje u osób, które mają do niej genetyczne predyspozycje.
Czy genetyka ma wpływ na cukrzycę?
Jak już wspomnieliśmy, niezależnie od typu cukrzycy – jeżeli choroba się u nas pojawiła, może to oznaczać, że odziedziczyliśmy do niej pewne skłonności. Wszystkie przeprowadzone dotąd badania wykazujące jaką rolę odgrywają czynniki genetyczne w etiopatogenezie cukrzycy typu 1, wskazują na geny układu HLA klasy II -DR i -DQ. W przypadku cukrzycy typu 1, a także typu LADA oraz typu MODY prawdopodobieństwo zachorowania jest 15-krotnie większe u osób, które mają w swojej rodzinie diabetyków.
Lekarze podkreślają ogromną rolę czynników środowiskowych – nie jest bowiem do końca tak, że nasza genetyka „skazuje” nas na zachorowanie. Mamy bowiem wpływ na wiele czynników ryzyka, które częściej decydują o tym, czy choroba rozwinie się w naszym organizmie, czy nie. Zatem w pewnych przypadkach możliwe jest uniknięcie cukrzycy, nawet jeśli stwierdzono u nas predyspozycje genetyczne.
Przy profilaktyce cukrzycy warto pamiętać o tym, że największą grupę diabetyków stanowią osoby chorujące na cukrzycę typu 2 (w Polsce jest to aż 90% wszystkich przypadków). Jak już wspomnieliśmy, zapadalność na tę chorobę powiązana jest z naszym trybem życia. W świecie zdominowanym przez pośpiech, często sięgamy po gotowe rozwiązania, które są dostępne od ręki – zamiast ugotować pełnowartościowy obiad, wybieramy posiłek zamówiony w restauracji. Codzienny pośpiech to również brak czasu na aktywność fizyczną, zaś dzień wypełniony stresem chętnie odreagowujemy pałaszując niezdrowe przekąski i słodycze.
Dieta w zapobieganiu cukrzycy
Główną przyczyną rozwoju cukrzycy typu 2 jest nadwaga oraz otyłość – w szczególności, jeśli tkanka tłuszczowa odkłada się nam w obrębie brzucha. W większości przypadków masę naszego ciała możemy kontrolować samodzielnie – a tym samym przyczynić się realnie do profilaktyki cukrzycy. Wystarczy tylko wdrożyć zdrowsze nawyki żywieniowe oraz aktywność fizyczną.
Czy konieczne będzie zastosowanie specjalnej diety? Okazuje się, że to zupełnie niepotrzebne. Warto po prostu zacząć zwracać uwagę na nasze codzienne wybory i dokonywać ich w sposób świadomy. Na co uważać?
- Maksymalnie wyeliminujmy z naszego jadłospisu źródła węglowodanów prostych (np. białe pieczywo, słodkie ciasta) na rzecz złożonych (np. wypieki pełnoziarniste i razowe).
- Unikajmy słodyczy i niezdrowych przekąsek.
- Postawmy na warzywa i owoce o niskim indeksie glikemicznym.
- Wybierajmy chudy nabiał i mięso.
- Pamiętajmy o zdrowych tłuszczach roślinnych.
- Pijmy dużo wody. Unikajmy słodkich napojów i soków owocowych.
Regularna aktywność fizyczna
Ogromnie ważnym działaniem w profilaktyce cukrzycy typu 2 jest także regularne uprawianie sportu. Nie musi to być od razu siłownia, czy zawody sportowe – wystarczy jeden spacer dziennie. Możemy wybierać schody zamiast windy, zrezygnować z samochodu na rzecz poruszania się rowerem, a jeśli przemieszczamy się autobusem – wysiadać o jeden przystanek wcześniej, by zapewnić sobie dodatkową porcję ruchu. Pamiętajmy przy tym o systematyczności, która jest kluczem do sukcesu i przyniesie najlepsze efekty.
Bibliografia:
Polish Diabetes Association. 2021 Guidelines on the management of patients with diabetes. A position of diabetes Poland. Clinical Diabetology, 2021, Vol. 10, No. 1
Gajewska M., Goryński P., Wysocki M. J., Otyłość i cukrzyca typu 2 jako główne przyczyny hospitalizacji w polskich szpitalach w 2008 roku, Probl Hig Epidemiol 2011, 92(1): 132-136