Jaki rodzaj aktywności w cukrzycy typu 1?
Najzdrowsze są ćwiczenia aerobowe (spacer, jazda na rowerze, jogging). Angażują one duże grupy mięśni, a w efekcie:
- poprawiają glikemię (szczególnie na czczo),
- obniżają stężenie HbA1c,
- regulują poziom całkowitego cholesterolu,
- obniżają stężenie lipoprotein o wysokiej gęstości,
- pomagają zmniejszyć BMI,
- wyrównują RR krwi
Jednocześnie jednak należy pamiętać o tym, że zbyt intensywny wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 1 może stworzyć większe ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Dlatego należy ćwiczyć w odpowiedni i bezpieczny dla organizmu sposób.
Trening wykonujmy regularnie – przynajmniej 3-4 razy w tygodniu, minimum przez 45 minut. Ćwiczenia oporowe zwiększają masę i siłę mięśni, ale są czynnikiem ryzyka późnej hipoglikemii. Postawmy raczej na ćwiczenia rozciągające (skłony, rozciąganie się), które wpływają na poprawę ogólnej wydolności fizycznej, a także zwiększają zakres ruchomości stawów. Dobrym rodzajem treningu jest joga, ponieważ zawiera elementy obu wspomnianych rodzajów ćwiczeń.
Czy jest taki rodzaj wysiłku fizycznego, który tylko w ograniczonym stopniu zwiększa ryzyko hipoglikemii?
Niestety nie. Podczas wysiłku tlenowego hipoglikemia może wystąpić nawet po kilku –kilkunastu minutach jego trwania, natomiast podczas wysiłku beztlenowego (trwa on zwykle kilka minut) szybko uwalniają się adrenalina i glukagon. Z tego powodu, po krótkim okresie euglikemii / hiperglikemii, istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Niedocukrzenie może wystąpić nie tylko tuż po wysiłku fizycznym, ale także kilka godzin po jego zakończeniu. Ćwiczenia u osób z niedostateczną kontrolą metaboliczną (niedobór insuliny, hiperglikemia) zwiększają ryzyko kwasicy, ponieważ podczas ich trwania rośnie stężenie hormonów kontrregulacyjnych.
Jak się przygotować do wysiłku fizycznego w cukrzycy typu 1?
Jeśli planujemy trening, należy się do niego odpowiednio wcześniej przygotować:
- 2-3 godziny przed wysiłkiem spożywamy posiłek złożony
- zapas glikogenu zwiększymy, jeśli 60 min przed wysiłkiem wypijemy napój bogaty w węglowodany (zaleca się spożycie 1-2 g węglowodanów na kg masy ciała)
- podczas treningu stale uzupełniamy płyny
- w trakcie krótkotrwałego wysiłku, zalecany jest napój izotoniczny z 6% a nie 8% zawartością cukrów
Dodatkowo należy pamiętać o zabraniu ze sobą wody, glukozy, kanapki, a także wygodnego obuwia. Podejmując się ćwiczeń fizycznych w cukrzycy typu 1 nie możemy zapominać także o naszym standardowym wyposażeniu diabetyka, jaki zabieramy wychodząc z domu: glukometrze oraz insulinie w penie (analog szybkodziałający) na wypadek hiperglikemii powysiłkowej.
Insulina a wysiłek fizyczny
Krótki i lekki trening fizyczny (do 30 minut) wymaga redukcji insuliny o 25%, zaś długie, lecz wciąż delikatne ćwiczenia (60 min) – o 50%.
Przed wysiłkiem umiarkowanym, trwającym 30 min, redukujemy dawkę insuliny o 50%, zaś w przypadku takiego treningu, który trwa 60 min – o 75%.
Wysiłek intensywny, trwający 30 min, wymaga redukcji dawki o 75%. W tym przypadku trening trwający 60 minut jest niewskazany.
Należy pamiętać o podaży płynów i jonów Mg, Na i K.
Dlaczego po wysiłku (a czasami nawet w trakcie) rośnie poziom glukozy?
Może się tak dziać, ponieważ ćwiczyliśmy z wysoką zawartością glukozy we krwi (>250 mg/dl), spożyliśmy zbyt dużą ilość węglowodanów, trening trwał zbyt długo (kontrregulacja), zaś wysiłkowi towarzyszyły duże emocje, czyli ćwiczenia były „na adrenalinie” (rywalizacja, zawody).
Wysiłek fizyczny a hipoglikemia – przyczyny
Hipoglikemia w trakcie lub po wysiłku najczęściej jest skutkiem:
- nieadekwatnej ilości (składu) posiłku,
- braku korekty dawki insuliny,
- nie uwzględnienia przyspieszenia wchłaniania insuliny i odnowy zapasów glikogenu,
- podejmowania się wysiłku fizycznego przy glikemii wynoszącej <100 mg/dl bez spożycia węglowodanów prostych,
- spożycia alkoholu przed, w trakcie lub po wysiłku.